De basiliek is maar liefst 186m lang, 123m breed en 136m hoog. Naast zijn indrukwekkende dimensies, is zijn geschiedenis en bouwstijl ook zeer interessant. Lees hieronder meer over!

Naam en herkomst

De geschiedenis van de Sint-Pietersbasiliek begint al in de tijd van het Oost-Romeinse Rijk (ook bekend als het Byzantijnse Rijk). In 313 werd de eerste kerk gebouwd als symbool van het christendom, wat gebeurde als gevolg van de ondertekening van het Edict van Milaan.

Dit was een proclamatie die de religieuze tolerantie voor het christendom binnen het Romeinse Rijk definitief vastlegde. Het was het resultaat van een politieke overeenkomst tussen de Romeinse keizers Constantijn I en Licinius. Bovendien besloot keizer Constantijn I in 334 een basiliek te bouwen op de Vaticaanse heuvel, vlak bij de plaats waar Petrus (de apostel die als de eerste paus werd beschouwd) was gekruisigd en begraven.

Tot 1506 bevond de basiliek van Constantijn I, die regeerde van 306 tot 337, zich op de plaats waar vanaf 1506 de Sint-Pietersbasiliek werd gebouwd. De bouw van het huidige gebouw begon onder leiding van paus Julius II en werd voltooid in 1626 door paus Paulus V. Donato Bramante. St. Petrus’s graf bevindt zich momenteel onder het hoofdaltaar net als die van vele andere pausen die zijn begraven in de basiliek.

Nieuwe plannen voor Constantijn’s Basiliek

Halverwege de 15e eeuw was de door Constantijn gebouwde basiliek niet meer in goede staat, waardoor paus Nicolaas V in 1452 de kerk liet restaureren en uitbreiden. Toen hij in 1455 stierf, werd dit werk voor ruim 50 jaar opgeschort. De pas gekroonde paus Julius II hervatte de restauratie in 1503, toen de basiliek van Constantijn op instorten stond.

De Noord-Italiaanse architect Donato Bramante kreeg de opdracht een nieuwe Sint-Pietersbasiliek te bouwen. Het was Julius II’s visie om een prachtig gebouw te creëren. Een belangrijk onderdeel daarvan was een monumentale graftombe voor hemzelf boven het graf van St.Petrus.

Donato Bramante: “Maestro Ruinante”

Bramante liet de oude kerk tot aan de voorgevel afbreken om plaats te maken voor iets nieuws. Voor veel inwoners van Rome was dit een schandaal: het schip van de basiliek zag eruit als een ruïne en toch werd er elke dag de heilige mis opgedragen.

De bouwmeester werd hevig bekritiseerd en zelfs “Maestro Ruinante" (meester sloper) genoemd. Na zijn dood in 1514 vorderde de bouw zeer traag. Paus Leo X koos de schilder Rafaël als opvolger van Bramante, maar ondanks zes jaar plannen was hij nauwelijks in staat ook maar één van zijn plannen uit te voeren.

De diversiteit in bouwstijl

In haar 120-jarige bouwgeschiedenis heeft de Sint-Pietersbasiliek niet alleen vele bouwmeesters gehad, maar ook de vormende invloeden ondergaan van drie stijlperioden: renaissance, maniërisme en barok.

Hoewel er nooit een homogeen bouwplan is geweest en geen van de bouwmeesters ooit de plannen van zijn voorganger heeft gevolgd, straalt de Sint-Pietersbasiliek toch een zekere eenheid van stijl uit. Dit kan te wijten zijn aan het feit dat Michelangelo’s architectuur functioneert als een verenigende factor voor het totaalbeeld.

De bouwers

Verschillende architecten, kunstenaars en bouwmeesters hebben aan de basiliek gewerkt. Naast Rafaël waren onder Bramante’s opvolgers de architecten Baldassare Peruzzi en Antonio da Sangallo. Sangallo besteedde zeven jaar aan de bouw van een inloopbaar houten model dat vandaag de dag te zien is in de Fabbrica di San Pietro, de bouwwerkplaats van de Sint-Pietersbasiliek.

In 1547 nam de 72-jarige beeldhouwer en bouwmeester Michelangelo Buonarotti de leiding van de bouw op zich. Hij was het die de beroemde koepel bouwde die het kerkgebouw tot op de dag van vandaag kenmerkt. Bijna 30 jaar na Michelangelo’s dood (1564), voltooide Giacomo della Porta de koepel in 1593.

Voltooiing en inwijding

Gian Lorenzo Bernini was al in 1624 betrokken bij het interieurontwerp van de kerk. Een van de belangrijkste werken van de vertegenwoordiger van de Romeinse barok is het bronzen baldakijn boven het hoogaltaar. Zijn grootste werk is echter het Sint-Pietersplein met de zuilengalerijen die de zijkant van het plein omringen.

Van 1603 tot 1629 werkte architect Carlo Maderno aan de Sint-Pietersbasiliek en voltooide hij de kerk en de voorgevel, zodat deze in november 1626 door paus Urbanus VIII Barberini kon worden ingewijd.

Maarten Luther en de St. Pietersbasiliek

Maarten Luther was een Duitse theoloog die een cruciale rol heeft gespeeld in de reformatie van het christendom. Nadat hij als priester werd ingewijd en een tijd had doorgebracht in het klooster, besloot hij een reis naar Rome te maken.

Daar ontdekte hij dat zijn interpretatie van de Bijbel botste met bepaalde praktijken van de rooms-katholieke kerk. Hij was bijvoorbeeld enorm tegen aflaten: documenten die gelovigen konden kopen om zondes kwijt te laten schelden.

Er ontstond een aflaathandel in de stad waarbij veel geld werd verdiend, dat onder andere gebruikt werd voor de bouw van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Luther was hier fel op tegen en wilde hier iets aan doen. Als gevolg daarvan schreef hij de 95 stellingen, om zijn kritische beschouwingen over de aflaathandel te delen.