Iedere dag stroomt er zo’n 80 miljoen liter water door de Trevifontein, komen er duizenden toeristen het kunstwerk bewonderen en wordt er ruim € 4000 aan muntjes in de bassin geworpen. Ontdek hieronder meer interessante weetjes over de fontein!

De oorsprong van de naam

Er bestaan verschillende theorieën over de oorsprong van de naam van de beroemdste fontein van de Eeuwige Stad.

De eerste hypothese is dat de naam “Trevi” een afleiding is van “Trebium”, de naam van een dorp ten oosten van Rome waar zich de bron bevindt waaruit het water oorspronkelijk afkomstig was.

De tweede hypothese is dat de naam is afgeleid van “trivio”, het kruispunt van de drie straten Collatina, Prenestina en Tiburtina, vanwaar het water afkomstig is.

De derde hypothese verwijst naar Iuturna, de nimf die bij droogte werd aangeroepen en die een tempel had met de naam “Trevi”.

De toewijding van Nicola Salvi

Zoals vermeld in het historische gedeelte, kondigde Clemens XII in 1731 een ontwerp wedstrijd aan die uiteindelijk werd gewonnen door Nicola Salvi. Met zijn intelligentie en sensitiviteit, volgde hij een humanistische opleiding voordat hij architectuur ging studeren onder leiding van Antonio Canevari.

We kunnen zonder twijfel zeggen dat de Trevifontein het meesterwerk van de architect was, waaraan hij zich tot aan zijn dood heeft gewijd en waarmee hij zijn carrière heeft afgesloten. Hoewel hij de voltooiing van het werk niet heeft meegemaakt, heeft zijn genegenheid voor het monument hem tot zijn dood geleid. Het blijkt dat hij de eerste tekenen van een fysieke instorting begon te vertonen door de talrijke inspecties van de tunnels van het aquaduct van de Trevifontein.

Op een gegeven moment was de helft van zijn lichaam verlamd, maar ging hij door met het vinden van manieren om toezicht te houden op de bouw van het werk. Gedurende 30 jaar gaf hij prioriteit aan dit project en door zijn toewijding wordt zijn niveau van uitmuntendheid nog steeds vergeleken met dat van grote Italiaanse architecten.

Door zijn aandacht voor detail, perfectionisme en passie voor literatuur was de kunstenaar in staat het werk verschillende interpretaties en mogelijke betekenissen te geven, om zo de toeschouwer mee te nemen in een uniek en suggestief maritieme wereld.

De traditie van de muntjes

De legende luidt dat als je met je rug naar de Trevifontein toe staat (met je ogen dicht) en met je rechterhand over je linkerschouder een muntje in het water gooit, je er zeker van kunt zijn dat je ooit naar Rome terugkeert.

Ook zegt men dat wanneer je dit met twee munten doet, je zeker liefde zult vinden (sommigen zeggen met een Italiaan), terwijl je met drie munten gegarandeerd zult trouwen.

Dit gebruik is inmiddels een traditie geworden onder de toeristen. Hierdoor wordt er elk jaar ruim een miljoen euro aan munten ingezameld bij de Trevifontein, die sinds 2007 aan liefdadigheidsinstellingen worden geschonken.

De kleine fontein van geliefden

Een andere romantische legende met betrekking op de liefde verwijst naar het gebruik van de Fontanina degli Innamorati (kleine fontein van geliefden). Deze is te vinden aan de rechterkant van de Trevifontein en is ook door Nicola Salvi ontworpen. De functie ervan was om voorbijgangers hun dorst te laten lessen op warme dagen.

De twee waterstralen die uit deze kleine fontein komen kruisen elkaar voor ze in de bassin terechtkomen. Deze metafoor voor de onverbrekelijke band tussen geliefden zou drinkers van de fontein daardoor eeuwig durende liefde beloven.

Vooral onder jonge militairen was het gebruikelijk om voor hun vertrek samen met hun liefje te drinken van de fontein. Het meisje zou dan een beker meenemen die na het drinken ervan werd gebroken om de trouw van de jongeman aan zijn geliefde en aan de hoofdstad te bezegelen.

De legende van de aas van bekers en de kapper

Als je naar de rechterzijde van de fontein kijkt, zie je een ronde siervaas, die algemeen bekend staat als de aas van bekers (vanwege zijn gelijkenis met de Italiaanse speelkaarten). Qua positie lijkt de vaas niks toe te voegen aan de andere versieringen van de fontein.

Volgens de legende kreeg Nicola Salvi tijdens de bouw van de fontein voortdurend vermoeiende klachten en kritiek van de kapper die een zaak had met uitzicht op de Trevifontein. Salvi besloot om op een ironische manier “wraak” te nemen en het uitzicht van de kapper te belemmeren.

Uiteindelijk werd de aas van bekers aan de oostzijde van de fontein geplaatst. Vandaag de dag, als je achter de vaas staat, zul je erachter komen dat je helemaal niets van de fontein kunt zien.

Het geheime balkon

Normaal gesproken kun je de Trevifontein alleen vanaf het plein bewonderen. Toch is het mogelijk om deze vanaf een andere hoek te bekijken, namelijk vanaf het paleis waar het werk tegenaan is gebouwd.

Dankzij een nieuwe museumrondleiding van Palazzo Poli, kun je de Trevifontein vanaf het balkon bewonderen. Hier kun je zelfs het hoogste punt van het werk, de twee engelen die tuba spelen, nog prima zien. Bovendien zal het tijdens je bezoek aan de vertrekken van het paleis mogelijk zijn het geluid te horen van het water dat naar de fontein stroomt.

De fontein als filmdecor

De Trevifontein heeft een belangrijke rol in representatieve scènes van de twintigste-eeuwse cinema. De fontein is onder andere het decor geweest van de films Roman Holiday, Three Coins in the Fountain, When in Rome, Angels & Demons, The Man from U.N.C.L.E. en La Dolce Vita.

In het laatste voorbeeld, een film van de regisseur Federico Fellini, is de scène waarin Anita Ekberg in de fontein springt en Marcello Mastroianni (de hoofdrolspeler) aanspreekt met de woorden “Marcello vieni qui, sbrigati” (Marcello, kom hier. Schiet op!) wereldberoemd geworden.

Inscripties

Gezien de ontelbare versieringen van de Trevifontein, kunnen enkele belangrijke elementen van het werk zoals de inscripties onopgemerkt blijven.

Paus Clemens XII wilde in het midden van de twee centrale beelden de tekst “CLEMENS XII PONT MAX, AQVAM VIRGINEM, COPIA ET SALVBRITATE COMMENDATAM, CVLTV MAGNIFICO ORNAVIT, ANNO DOMINI MDCCXXXV PONTIF VI” toevoegen. Vertaald uit het Latijn betekent het “Clemens XII, Pontifex Maximus, verfraaide met prachtige verfijning de Aqua Virgo, gewaardeerd om haar overvloed en heilzaamheid, in het jaar des Heren 1735, het zesde van zijn pontificaat”.

De inscriptie net eronder vermeldt “PERFECIT BENEDICTUS XIV PONT. MAX” (Benedictus XIV, Pontifex Maximus, maakte het perfect).

Tenslotte luidt de inscriptie achter de beelden van Overvloed, Gezondheid en Oceanus: “POSITIS SIGNIS ET ANAGLIPHIS TABULIS IUSSU CLEMENTIS XIII PONT. MAX. OPUS CUM OMNI CULTU ABSOLUTUM A. D. MDCCLXII”. De vertaling daarvan luidt dat de beelden en reliëfs hier werden geplaatst in opdracht van Clemens XIII Pontifex Maximus en dat het werk zonder verdere werkzaamheden werd voltooid in het Jaar van onze Heer 1762.

Beroemde protesten en statements

De fontein is het toneel geweest van protest optredens van verschillende artiesten en burgers. Dit zijn een paar voorbeelden die de (internationale) krantenkoppen hebben behaald.

Graziano Cecchini

De Italiaanse kunstenaar en activist Graziano Cecchini besloot om in Oktober 2017 verf in de fontein te gieten. Hij zei dat de actie een daad van protest was om de aandacht te vestigen op de corruptie bij de overheid in de Italiaanse hoofdstad. Kort nadat hij het water in een dieprode kleur had veranderd, werd de kunstenaar gearresteerd en door de politie van het plaats delict weggeleid.

In Oktober 2007 had de artiest met behulp van andere activisten dezelfde stunt al een keer eerder uitgehaald. Toen vond de politie bij de fontein pamfletten van “FTM Futuristische Actie 2007” waarin het volgende statement werd gemaakt: “Onzekeren, ouderen, zieken, studenten en arbeiders, wij komen met de rode kleur om uw grijsheid te kleuren”.

In 2008 haalde de artiest de krantenkoppen opnieuw door duizenden gekleurde rubberen ballen naar beneden te laten vallen op de Spaanse Trappen, een andere wereldberoemde Romeinse bezienswaardigheid.

Adrián Pino Olivera

De Spaanse Adrián Pino Olivera, beter bekend als de “kunststripper” gaat geregeld naakt in de buurt van iconische kunstwerken. De acties van Olivera maken deel uit van “Project V”, een kunstproject waarbij hij met zijn naakte lichaam “de goddelijke kracht van het vrouwelijke wil opeisen en doorgeven in het aanschijn van de neergang van de hedendaagse mannelijke wereld”.

In 2014 haalde hij voor het eerst deze stunt uit bij het schilderij “De geboorte van Venus” van Sandro Botticelli in de Uffizi-galerij in Firenze. Later herhaalde hij dit statement onder andere bij de Nikè van Samothrake in het Louvre in Parijs, “De oorsprong van de Melkweg” van Jacopo Tintoretto in the National Gallery in London en de Trevifontein in Rome.

Roberto Cercelletta (D’Artagnan)

In 2002 vond een van de meest heftige protesten bij de Trevifontein plaats. De werkloze Roberto Cercelletta, beter bekend bij de Romeinen als “D’Artagnan” of “de muntjes visser” was het duidelijk niet eens met het verbod om geld uit de fontein te halen. Ondanks dat hij hiervoor meerdere keren was opgepakt en vele waarschuwingen had ontvangen, ging hij hier toch mee door.

Zo klom hij uit protest op een van de gevleugelde paarden van het werk, verwondde zich met een mes en vervloekte de toenmalige burgemeester voor het onderbreken van “zijn manier om de kost te winnen”. Hij dook immers al 34 jaar regelmatig de fontein in en was zeker niet de enige die dit deed.

Vandaag de dag worden de munten iedere dag (en niet meer een keer per week) uit de fontein gehaald, gereinigd en aan goede doelen geschonken.

Boze bruiden bij een flashmob

Bij een recenter protest in de vorm van een flashmob in Juli 2020, kwamen er ongeveer 10 toekomstige bruiden samen bij de fontein, allemaal gekleed in hun bruidsjurken met bijpassende witte parasols en maskers. Zij protesteerden tegen de stricte COVID-19 beperkingen die zijn ingevoerd bij huwelijksvoltrekkingen.

Ook hielden ze borden vast met teksten zoals “Ik had mijn bruidsjurk al gekocht, maar moest de ceremonie uitstellen”, “De kerk houdt zijn deuren dicht voor het huwelijk” en “Geef ons de vrijheid terug om te feesten”.

De flashmob was georganiseerd door de Italiaanse vereniging Airb die huwelijksceremonies organiseert. Het doel van het protest zou zijn de regering om steun te vragen om te voorkomen dat de sector die huwelijksceremonies en -feesten organiseert instort. Maar ook om restricties zoals het verbod voor de vader om de bruid te vergezellen naar het altaar af te laten schaffen.