Nu je meer weet over de geschiedenis van het Forum en zijn belangrijkste monumenten en gebouwen, is hier een overzicht van interessante weetjes. Ontdek bijvoorbeeld waar het Forum Romanum zijn naam aan te danken heeft, waarom er ieder jaar een groots volksfeest werd gevierd en wat voor macabere voorstellingen er plaatsvonden.

De herkomst van de naam

Oorspronkelijk werd het woord “forum” gebruikt om de ruimte rond een huis of een graftombe aan te duiden. Later werd het woord gebruikt om het politieke, religieuze, commerciële, administratieve en culturele centrum van de stad aan te duiden.

Volgens andere bronnen is de oorsprong van het Forum Romanum afgeleid uit het latijn, wat “Romeins marktplein” betekent. Dit verwijst naar de oorspronkelijke functie van de archeologische plek waar goederen naartoe werden gebracht om te worden verkocht.

De legende die Romulus en de Lapis Niger verbindt

De schrijver Plinius de Oudere verhaalt dat drie heilige bomen (een vijgenboom, een wijnstok en een olijfboom) het plein in het centrum van het Romeins Forum domineerden.

Volgens de legende van de Romeinse mythologie werden de tweelingbroers Romulus (stichter van Rome en eerste keizer) en Remus, nadat ze in een voederbak in de Tiber werden geworpen, waren gevonden door de wolvin Lupa Capitolina en gezoogd onder de vijgenboom.

Tegenwoordig zijn deze bomen herplant om de herinnering aan deze legende te herdenken op de oudste plaats van het Forum, de Lapis Niger.

Zoals eerder vermeld, dachten de Romeinen in latere tijden dat dit heiligdom de plaats was waar Romulus werd gedood en begraven. Om deze reden kunnen we aannemen dat de oude stenen inscriptie bedoeld was om mogelijke ontheiligers te vervloeken en om het graf te beschermen van de stichter van de Eeuwige Stad.

De Saturnaliën

De Saturnaliën was een Romeins volksfeest dat voor het eerst werd gevierd op 17 december 497 v.Chr., tijdens de inwijding van de Tempel van Saturnus (de Romeinse god van het graan en de landbouw). De rituelen tijdens de festiviteiten hebben iets weg van wat we vandaag de dag kennen als Kerstmis en Carnaval.

Tijdens het festival werd er een groot openbaar banket georganiseerd en werd er gezongen, gefeest, gegeten en gegokt. Ook gaven ze elkaar kado’s zoals kaarsen, poppen en maskers. In de Tempel van Saturnus, waar een ivoren beeld van de god stond, was het hele jaar door een touw gebonden om de voeten. Maar deze werd tijdens de viering losgemaakt zodat de god kon aanschuiven bij het grote banket.

Een ander opvallend ritueel is dat er tijdens het banket, de rollen van slaven en hun meesters werden omgedraaid. De slaven mochten zich verkleden en werden bediend door hun meesters. De sociale orde werd even vergeten en de slaven konden zich tijdelijk als vrij beschouwen.

Oorspronkelijk duurde het feest een dag, maar werd langzamerhand uitgebreid naar zeven dagen (van 17-23 december).

De Vestaalse maagden

Zoals vermeld in het gedeelte over de Tempel van Vesta, waren de Vestaalse Maagden priesteressen die deelnamen aan de cultus van de godin Vesta. Samen met de keizer hadden ze exclusieve toegang tot de Tempel van Vesta, gelegen op het Forum Romanum.

Zij waren verantwoordelijk voor het brandend houden van het heilige vuur, wat nooit mocht doven. Daarnaast hadden zij ook de taak om water uit de heilige bron van de nimf Egeria te halen, dat voor de reiniging van de tempel werd gebruikt.

De priesteressen woonden in het Huis van de Vestaalse Maagden en namen actief deel aan het leven in de hoofdstad en leidden een comfortabel leven, dankzij particuliere giften en legaten. Ook hielpen zij de armen en zwakkeren, en konden gratie verlenen aan veroordeelden. Er wordt gezegd dat de eerste vestaal de moeder was van Romulus en Remus.

De zes maagden werden door Paus Maximus gekozen uit een groep van twintig meisjes tussen zes en tien jaar. Oorspronkelijk moesten zij afkomstig zijn uit adellijke families. Daarnaast moesten de priesteressen een gelofte van kuisheid afleggen en konden pas na 30 jaar de cultus verlaten. Wanneer de gelofte niet werd nageleefd, zouden zij levend begraven worden en hun verleider zou gegeseld worden tot de dood.

Macabere voorstellingen

De centrale Rostra was een plaats waar offers aan de goden werden gebracht en belangrijke toespraken en vonnissen werden uitgesproken door redenaars en magistraten. Echter had deze plaats nog een andere functie, die in die tijd heel gewoon was, namelijk het tentoonstellen van de verminkte lichamen van verslagen vijanden of politieke rivalen. Het kwam ook voor dat alleen ledematen of lichaamsdelen werden getoond.

Hoewel dit vandaag de dag wreed en ongewoon lijkt, diende deze praktijk destijds als waarschuwing voor degenen die zich tegen de Romeinen wouden keren maar ook als uiting van macht en politieke autoriteit van het Romeins imperium.

Een voorbeeld van dit verschijnsel is de strijd om de macht tussen Cicero en Marcus Antonius. Toen Cicero verloor, werden zijn afgehakte hoofd en handen publiekelijk tentoongesteld op het Forum.