De Domus Aurea wordt beschouwd als een van de het meest extravagante werken in de geschiedenis van kunst en architectuur in het oude Rome. De overblijfselen zijn voldoende om je een idee te geven van de grootsheid van het paleis.

Kunstenaars en architecten

In de oudheid was het nog niet gebruikelijk om werken te signeren en de namen van vele kunstenaars zijn hierdoor verloren gegaan. De Domus Aurea is een uitzondering op deze regel. De schilder van de vele buitengewone schilderingen op de plafonds en muren van de Domus Aurea heette Fabullus. Zo’n 30.000 vierkante meter van zijn kunst is vandaag de dag nog te zien en sommige van zijn werken zijn gerestaureerd.

De picturale thema’s zijn onder andere mythologische scènes, stillevens (met bijv. ham, brood en vis), landschappen en grotesken. Daarnaast zijn er ook wandversieringen met marmeren panelen en bladgoud te bewonderen.

In tegenstelling tot veel gebouwen uit de oudheid, zijn zelfs de namen van de architecten van Nero’s Gouden Huis bekend: Celere en Severo. Zij ontwierpen ten minste twee van de belangrijkste eetzalen onder toezicht van Nero.

Geruchten en verhalen over Nero

Aangezien Nero zijn paleis begon te bouwen na de Grote Brand in 64 n. Chr., gingen er geruchten rond dat hij zelf de brand had aangestoken om meer ruimte te creëren. Recent onderzoek door historici en archeologen toont echter aan dat dit niet waar is.

Nero zorgde ervoor dat Rome werd herbouwd en in betere staat verkeerde dan vóór de brand. Er wordt gezegd dat hij hiervoor de fondsen van de provincies had gebruikt en met het geld niet alleen in stadsvernieuwing had geïnvesteerd, maar vooral in zijn nieuwe paleis. Andere historische bronnen melden juist dat de keizer een weldoener bleek te zijn bij de wederopbouw van de stad door zijn gebouwen open te stellen voor de daklozen en de prijs van graan te verlagen.

Het is nog maar de vraag of al deze verhalen over Nero waar zijn, aangezien ze allemaal minstens 50 jaar na zijn dood geschreven zijn. De auteurs waren onder andere Tacitus, Suetonius en Cassius Dio, allen afkomstig uit de senatoriale klasse. De kans is groot dat zij Nero in een kwaad daglicht wouden zetten en de impact hiervan is tot op de dag van vandaag merkbaar.

Andere historici, zoals Lucanus, beschreef de regeerperiode van Nero juist als een periode van rust en welvaart. En Dio Chrysostomos schreef na de dood van Nero zelfs dat de bevolking wenste dat hij nog leefde en voor altijd keizer zou blijven.

Een geheime kamer in het paleis van Nero

Bij toeval ontdekten archeologen in mei 2019 een nieuwe zaal van de Domus Aurea. Deze bevond zich ondergronds in een enorm deel van het gebouw onder de “Colle Oppio”, aan de zuidkant van de Esquilijnse heuvel.

Prachtige muurschilderingen van de zogenaamde Sfinxzaal tonen dieren, goden, mythische wezens en met een zwaard zwaaiende krijgers. Aangezien er in de afgelopen jaren herhaaldelijk instortingen zijn geweest in vertrekken van het paleis, is de zaal voorlopig gevuld gebleven met aarde om de stabiliteit niet in gevaar te brengen. Delen van het park boven het complex zijn inmiddels verwijderd om de muren te ontlasten.

Hoe Nero aan zijn dood kwam

Nero groef zijn eigen graf door senatoren te laten vervolgen wegens majesteitsschennis of (religieuze) samenzweringen en gaf in sommige gevallen senatoren het bevel tot zelfdoding. Wie weigerde ontving confiscatie van het familievermogen of een onwaardige liquidatie door soldaten.

Als gevolg verklaarde de Senaat hem tot staatsvijand en sloeg Nero op de vlucht. Staatsvijanden werden namelijk op een gruwelijke manier aan hun einde gebracht. De nekken van deze personen werden vastgeklemd en hun naakte lichamen werden doodgeslagen met staven. Hij was er zich bewust van dat als hij zou blijven, hem een vernederende en pijnlijke dood stond te wachten.

Ondanks zijn poging om de dood te ontvluchten, werd hij van alle kanten in het nauw gedreven. Toen hij werd gearresteerd op 9 Juni in 68 n.Chr., besloot hij na lang aarzelen een dolk in zijn keel te steken. Zijn laatste woorden waren “qualis artifex pereo” (een kunstenaar sterft in mij). De steek was waarschijnlijk niet dodelijk waardoor Epaphroditus, een oud slaaf die hem tot het einde trouw is gebleven, hem uiteindelijk de fatale steek gaf.